تاریخچه بروجرد

شهرستان بروجرد در ناحیه‌أی کوهستانی که ارتفاع معروفترین قلل آن همچون "گرو" به 3627 متر , "اشترانکوه" به 4328 و "سفیدکوه" به بیش از 4000 متر بلندی میرسد، واقع شده است. درجه حرارت این شهر از 38 درجه در تابستان تا 20 درجه زیر صفر در زمستان درتغییر است.ارتفاع بروجرد از سطح دریا 1540متراست. فاصله این شهر از تهران 394 , اهواز 500 , اصفهان 300 و همدان حدود 150 کیلومتر است.
شهرستان بروجرد در شمال استان لرستان ، در 48 درجه و 40 دقیقه طول شرقی و 33 درجه و 54 دقیقه عرض شمالی واقع است. وسعت بروجرد در حدود 30 کیلومتر مربع میباشد و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال 1375 ، 316014 نفر است که در حدود 217804 نفر در شهر بروجرد ساکن هستند. استاد سعید نفیسی در این مورد مینوسید که کلمه بروجرد در اصل "بروگرد" بوده است. از این گونه آبادیها که در آخر نام کلمه آنها "گرد" آمده است بسیار است که این کلمه معنی ساختن و بنا نهادن را میدهد. کلمه "برو" در اول نام بروجرد نیز از ریشه بروبار به معنی میوه آمده است .پس "بروگرد" به معنی آبادی است که درآن میوه و بروبار بوده است. بناهای تاریخی : مسجد امام ( سلطانی ) : این مسجد دارای 3 در ورودی به خیابانهای صفا, جعفری و به سرای حافظیه در بازار دارد. شبستان و ایوانهای آن مزین به کاشیهای خشتی و کتیبه‌های فراوان است. در لوح طاق ایوان غربی آن نوشته شده است : " عمل استاد اسکندر شیرازی … این دو طاق مقرنس توسط جناب مستطاب میرزا معصوم اتمام پذیرفت , غره شعبان المعظم سنه 1209 " این مسجد در زمره مساجد سلطانی زمان فتحعلی‌شاه قاجار است که همانند آن در بازار تهران نیز وجود دارد. مسجد جامع : این بنا از بناهای تاریخی بروجرد است که در خیابان جعفری واقع است. در قرن سوم هجری به دستور " حمویه‌بن‌علی" که از طرف خاندان "ابی‌دلف" در بروجرد حکومت میکرد , ساخته شد. احتمالا طاق وسط کنونی مربوط به قبل از اسلام و آتشکده بوده است و بین سالهای 1022 تا 1209 هجری تعمیراتی در آن صورت گرفته است.  امامزاده جعفر : نسبت این امامزاده با پنج واسطه به امام زین‌العابدین (ع) میرسد. ساختمان گنبد هرمی شکل این آرامگاه به سبک عهد سلجوقیان است و تاریخ 717 هجری بر لوحی درآن دیده میشود. درب حرم آن مربوط به 600 سال پیش است که در سال 1208 هجری به فرمان "تقی‌خان" حاکم بروجرد تعمیر شده است.   امامزاده قاسم :  در جنوب شرقی بروجرد ، آرامگاهی وجود دارد که در میان مردم به امزاده قاسم مشهور است . در سالنامة دبیرستان امام خمینی  ( پهلوی سابق ) ، که در سال 1329 انتشار یافته ، پیرامون تاریخ این امامزاده چنین می خوانیم : « چند سال قبل یکی از خیر اندیشان که در صدد تعمیر بنای مقبره می آید پس از حفره جلوی درب ورودی ، سنگ کوچکی ظاهر می شود که اکنون بالای در نصب است و این عبارت در آن نوشته شده است : هذان القبران ، للشهیدین الشریفین المظلومین الحسن و محمد ابنی احمد المسمی بشاه چراغ ، المدفون بارض شیراز . ( این دو قبر ، مدفن دو شهید مظلوم ، حسن و محمد ، فرزندان شاه چراغ که در شیراز مدفون است ، می باشد )» . از نوشته فوق چنان برمی آید که این مقبره متعلق به حسن و محمد ، فرزندان شاه چراغ ـ که فرزند بلاواسطه امام موسی بن جعفر است (ع) ـ می باشد .